Temel Analiz Nedir?

Bir hisse senedine yatırım yapılmadan önce genelde teknik ve temel analiz incelemeleri yapılmaktadır. Bu iki analiz biçimi birbirinden farklı olsa da iki analiz biçiminde yapılarak çıkan sonuçlara göre hisse senedi seçilerek yatırım yapılır. Bu yazımızda ise analiz şekillerinden temel analizi ele almaya çalışacağız. Temel Analiz yatırım yapılan şirketin Kazançları, borçları şirketin yeni yatırımları, şirketin yönetim şekli, şirketin yatırım yaptığı sektör gibi durumlar temel analizi oluşturmaktadır. Temel analiz genel olarak hisse fiyatının ucuz mu pahalımı olduğunu şirketin gidişatının iyimi kötümü olduğunun belirlenmesinde kullanılır.

Genel olarak temel analizde kullanılan kavram yöntemlere maddeler halinde göz atalım.

1- Bilanço Analizi

Bilanço, şirketlerin belirli zamanlarda borçları, öz kaynakları, elde tuttuğu varlıklıklarını gösterir. Şirketler belli dönemlerde bilançolarını kamuoyu ile paylaşırlar. Bu bilanço dönemleri analistler için oldukça önemlidir.

• Borçlar, şirketin kısa ve uzun dönemde ne kadar ödemesi gereken borcu olduğu gösterir. Genel kanı şirketin ne kadar az borcu varsa o kadar pozitiftir.
• Varlıklar, şirketin elinde tuttuğu nakitler, ekipmanlar, mülkler vb. şekilde nakde çevrilebilen varlıklardır.
• Öz kaynaklar ise şirketin varlıklarından borçlarının çıkartılması ile elde edilen değerlerdir. Misal olarak şirketin 5 milyon lira varlığı olduğunu varsayalım. 3 milyon lira ise borcu olduğunu varsayarsak şirketin öz kaynağı bilançoda 2 milyon olarak bulunabilir.

2- Şirketin Geliri

Şirketin ürünlerini satması, yaptığı yatırımlarından kazanç elde etmesi gibi durumlarda para kazanması olarak açıklanabilir. Analitsler bir şirketin gelir düzeyinin yüksek olmasını tercih etmektedirler.

3- Hisse Başına Kazanç – Earnings per Share – (EPS)

Bir şirketin kazancı, şirketin karı olarak da bilinir. Hisse başına kazanç (EPS) oranı tüm şirketin kazancını alır ve şirketin sahip olduğu hisse sayısına bölünür.

Oran, şirketin belirli bir süre içindeki karlılığını gösterir. Temel analistler, rakiplerin stoklarının yanı sıra farklı çeyreklerde EPS rakamlarını karşılaştırırlar.

Analistler bu ölçümleri analiz ederek bir şirketin genel finansal sağlığını değerlendirebilirler.

4- Fiyat/Kazanç Oranı (P/E Ratio)

Bir hisse senedinin Fiyat/Kazanç oranı, mevcut hisse senedi fiyatının hisse başına mevcut yıllık karına bölünmesiyle elde edilir.

F/K oranı, bir hisse senedinin tarihteki diğer noktalara ve diğer hisse senetlerine kıyasla daha ucuz veya pahalı olup olmadığını belirlemenin basit bir yoludur.

Temel Analizin Avantajları

• Temel analiz, yatırımcıların almak veya satmak istedikleri varlıklar hakkında akılcı kararlar almalarını ve doğru bilgilere ulaşmalarını sağlar. Söz konusu bilgiler finansal verilere dayanır ve objektiftir.
• Temel analiz uzun vadeye odaklanır. Sektördeki eğilimleri ve bunlardan en iyi şekilde yararlanabilecekleri şirketleri belirleyen yatırımcılar gerçek anlamda kar elde edebilirler.
• Yatırımcılar bir varlığın aşırı ya da düşük değerli olup olmadığını belirleyerek mevcut piyasa değerini karşılaştırabilir. Bu sayede, piyasa düzeltmesi gerçekleştiğinde kar elde edilir.
• Beklenen kazançlar genellikle hisse fiyatlarını artırır. Temel yatırımcılar ise daha önceden sektör araştırması yapmış oldukları için bu durumdan karlı çıkar.

Temel Analizin Dezavantajları

• Temel analiz zaman alıcı olabilir, çünkü incelenmesi gereken birçok veri ve analiz bulunur.
• Temel analiz piyasaya uzun vadeli baktığından, analiz sonuçları hızlı kararlar için uygun değildir. Kısa vadeli işlem yapmak isteyen yatırımcılar için tercih sebebi değildir.
• Bir şirketin kazancını, varlıklarını ve zaman içindeki fiyatını etkileyebilecek çok sayıda faktör vardır. Bunların çok iyi değerlendirilmesi gerekir. Aynı zamanda, şirketlerin bildirdiği kazançlar aldatıcı veya şüpheli olabilir.
• Analiz yapmak için kullanılan veriler güncel olmayabilir. Ayrıca, rastgele olaylar (petrol dökülmesi) ve ani gelişmeler bu analizde dikkate alınmaz.